De bomen in het WZC

Mijn beeld van een woonzorgcentrum was wellicht het perfecte cliché, ingegeven door persoonlijke ervaringen en berichten in de media.  Donkere gangen, ouderwets meubilair, onfrisse geur, gedemotiveerde medewerkers … Bij het betreden van het moderne gebouw van het woonzorgcentrum werden mijn vooroordelen echter snel ontkracht. Het frisse interieur en het enthousiaste personeel contrasteerden sterk met mijn verwachtingen. En ja, het rook er zelfs naar vers gewassen lakens.

Waarom ik ging meelopen in een woonzorgcentrum? Ik wou een beter beeld krijgen van het leven achter de schermen. De verantwoordelijke werkte een heel programma uit waarin ik de kans kreeg om op verschillende afdelingen en met verschillende functies mee te lopen. Als apotheker was ik natuurlijk erg geïnteresseerd in hoe er wordt omgegaan met medicatie en farmaceutische zorg.

Het woord dat deze tweedaagse mini-stage voor mij typeerde is ‘evenwicht’. Op alle vlakken moeten directie en medewerkers het evenwicht zoeken (en zien te vinden).

Een opvallend – en veel besproken – evenwicht betreft dat tussen het financiële en de zorg voor bewoners. De uitdaging hierin werd duidelijk: in hoeverre standaardiseer je of kies je voor zorg op maat? Het is financieel immers onmogelijk om tegemoet te komen aan elke vraag van elke individuele bewoner. Een heuse uitdaging voor de directie en bestuur begreep ik.

Opvallend: het woonzorgcentrum waar ik te gast was, kampt naar eigen zeggen niet met personeelstekort. Een uitzondering in deze tijden van tekorten in de zorg. Er is geen verminderde dienstverlening, er moeten geen afdelingen sluiten, … De sleutel? Men zet er ten volle in op competenties en talentenmanagement. Zo worden zorgkundigen met fysieke klachten omgeschoold tot huishoudmedewerkers. Een inspirerend voorbeeld, dat aantoont dat ook in de ouderenzorg out-of-the-box denken kan en innovaties mogelijk blijven.

Medewerkers gaven aan dat het continu zoeken is naar een evenwicht tussen het bewaren van de zelfstandigheid van bewoners en het beheren van de werkdruk. Laat je tijdens de maaltijd bewoners zelfstandig eten, of voorzie je hulpmiddelen en begeleiding zodat je nadien minder tijd nodig hebt om op te ruimen, schoon te maken of bewoners nieuwe kleren aan te trekken?

De verpleegkundigen die die ochtend de medicatie toedienden, vertelden me dat het altijd een afweging is tussen de medicatie zo kwaliteitsvol en efficiënt mogelijk verdelen én toch voldoende tijd en aandacht besteden aan het welbevinden van de bewoners. Een niet zo eenvoudige klus lijkt mij. Wie werkt in de zorg wil ook net die zorg kunnen bieden. Procedures en protocollen staan dit soms in de weg.

Als afsluiting van mijn tweedaagse mocht ik deelnemen aan een BELRai-overleg over een patiënt, een voorbeeld van multidisciplinair overleg waarvan we binnen de eerste lijn kunnen leren. Verpleegkundigen, zorgkundigen, ergotherapeuten, … Alle disciplines betrokken bij de zorg van de patiënt waren aanwezig om een goed beeld te kunnen vormen over de persoon.

Ik besef uiteraard dat dit woonzorgcentrum het erg goed doet, en dat er wellicht andere voorbeelden te vinden zijn. Toch ben ik ervan overtuigd dat al die medewerkers zich elke dag inzetten voor een kwaliteitsvolle ouderenzorg op mensenmaat, zoals ik tijdens mijn tweedaagse mocht ervaren. Elke dag moeten ze omgaan met en vechten tegen (voor)oordelen. Dat verdient alleen maar respect.

Deze ervaring was confronterend; tijdens ergotherapiesessies zag ik mensen worstelen met ogenschijnlijk 'eenvoudige' puzzels of in paniek raken omdat ze geen letters van het alfabet konden benoemen. De medewerkers gingen hier op een rustige manier mee om. Ze streven ernaar maximaal in te zetten op wat bewoners nog kunnen, met aandacht voor hun waardigheid.

Ik zag een innovatieve omgeving, een proeftuin waarin geëxperimenteerd werd met functies en rollen. Werkgroepen richtten zich op uiteenlopende thema's, zoals ethiek. Medewerkers werden toegewezen aan bewoners om de onderlinge band te versterken en de aandacht voor de bewoner voorop te stellen. Vaak spreekt men over het woonzorgcentrum als ‘het laatste stadium’. Dit woonzorgcentrum bewijst dat experimenteren en innovatie ook op dit punt mogelijk zijn.

Het gezegde luidt dat je een oude boom niet mag verplaatsen. De verplaatste bomen in het woonzorgcentrum verloren echter hun bladeren niet. Ze worden goed verzorgd, ontwikkelen nieuwe knoppen en beginnen aan een nieuw seizoen.